หากใครกำลังประสบปัญหานี้ วันนี้เราจะมาไขข้อข้องใจว่าเครื่องสำรองไฟฟ้า หรือที่เราเรียกว่า UPS ที่เราซื้อมาใช้งานอาจไม่สามารถปกป้องคอมพิวเตอร์ของเราได้จริง พร้อมทั้งให้แนวทางในการเลือกซื้อและใช้ UPS ที่ “ใช่” และ “เหมาะสม” กับอุปกรณ์ของคุณ
UPS คืออะไร ทำไมถึงควรมี?
ก่อนอื่นต้องเข้าใจก่อนว่า UPS คือ อุปกรณ์ที่ทำหน้าที่จ่ายไฟสำรอง เมื่อเกิดเหตุไฟฟ้าขัดข้อง เช่น ไฟดับ, ไฟตก, และ ไฟกระชาก โดย UPS จะใช้พลังงานจากแบตเตอรี่ภายในเครื่องมาจ่ายให้กับอุปกรณ์ไฟฟ้าที่เชื่อมต่อ เพื่อให้มีเวลาปิดเครื่องหรือบันทึกข้อมูลอย่างปลอดภัย
แต่… UPS ไม่ได้เหมือนกันทุกตัว
UPS มีหลายประเภท หลายขนาด และหลายรูปแบบคลื่นไฟฟ้า ดังนั้นหากคุณเลือกผิด ก็อาจทำให้ คอมดับแม้จะเชื่อมต่อกับ UPS” อยู่ก็ตาม
สาเหตุที่คอมดับแม้จะต่อผ่าน UPS แล้ว
1. กำลังวัตต์ของ UPS ไม่พอ
อีกสาเหตุหลักที่มักถูกมองข้ามคือ “ขนาดกำลังไฟของ UPS ไม่เพียงพอ” คอมพิวเตอร์โดยเฉพาะคอมที่ใช้การ์ดจอแรง ๆ หรือมีอุปกรณ์ต่อพ่วงจำนวนมาก จะใช้ไฟสูงกว่าที่คาด เช่น:
- คอมพิวเตอร์ทั่วไป = 100 – 150W
- คอมพิวเตอร์สำหรับตัดต่อหรือเกมมิ่ง = 500 – 800W
- คอมพิวเตอร์ + จอ + NAS + เราเตอร์ = 300 – 1000W+
สิ่งที่ผู้ใช้งานควรคำนึงในการเลือกใช้ขนาด UPS ที่เหมาะสม คือ ความสามารถในการจ่ายไฟฟ้าโดยรวมทั้งหมด ได้แก่ VA (Volt Ampere) และ กำลังไฟฟ้าที่ใช้งานได้จริง W (Watt) ดังนั้น UPS ที่เลือกใช้ควรมีขนาดมากกว่ามากกว่ากำลังไฟใช้งานจริงรวม 1.5 เท่า
2. แบตเตอรี่ภายในเสื่อมสภาพ
UPS ทั่วไปที่ขายในท้องตลาดมักจะใช้แบตเตอรี่แบบกรดตะกั่ว หรือ Sealed Lead-Acid (SLA) ซึ่งมีอายุการใช้งานประมาณ 2–5 ปี ขึ้นอยู่กับคุณภาพของแบตเตอรี่ อุณหภูมิของสภาพแวดล้อม และการบำรุงรักษา โดยอายุของแบตเตอรี่เริ่มนับตั้งแต่วันที่ผลิตไม่ใช่วันที่เริ่มใช้งานอย่าง ดังนั้นการตรวจดูวันที่ผลิตเมื่อซื้อ UPS เครื่องใหม่ จะทำให้สามารถใช้งานแบตเตอรี่ใน UPS ยาวนานขึ้น
3. UPS ไม่มีฟังก์ชัน AVR หรือแปลงไฟไม่เสถียร
UPS ประเภท Line interactive และ True online double conversion จะมี AVR หรือวงจรปรับแรงดันไฟฟ้าอัตโนมัติเมื่อเกิดไฟตก หรือไฟเกิน โดยไม่ต้องสลับไปใช้แบตเตอรี่ ซึ่งจะช่วยยืดอายุแบตเตอรี่และป้องกันอุปกรณ์คอมพิวเตอร์เสียหายได้ ดังนั้น หากใช้ UPS ที่ไม่ใช่ 2 ประเภทนี้ อาจส่งผลให้แบตเตอรี่เสื่อมเร็ว และคอมพิวเตอร์ทำงานผิดปกติและอาจเสียหาย
เราต้องเลือก UPS ไม่เหมาะสมกับอุปกรณ์
หลายคนอาจยังไม่ทราบว่า UPS ทั่วไปสามารถจ่ายคลื่นไฟฟ้าได้ 2 รูปแบบ ได้แก่
- Modified sine wave (คลื่นไซน์เทียม)
เป็นรูปคลื่นไฟฟ้าที่ถูกแปลงให้เป็นแบบขั้นบันได เพื่อเลียนแบบ pure sine wave ที่สามารถจ่ายให้กับอุปกรณ์คอมพิวเตอร์สำนักงานทั่วไปใช้งานได้อย่างไม่ติดขัด แต่ไม่สามารถใช้งานได้กับคอมพิวเตอร์บางรุ่นที่มีพาวเวอร์ซัพพลายแบบ Active PFC (Power factor correction) เนื่องจากคอมพิวเตอร์รุ่นนี้ต้องการไฟที่เสถียร หรือต้องการคลื่นไซน์แท้เท่านั้น ดังนั้นหากเลือกใช้งาน UPS ที่ไม่เหมาะสมอาจเกิดความเสียหายต่อพาวเวอร์ซัพพลายและทำให้คอมดับได้ - Pure sine wave (คลื่อนไซน์แท้)
เป็นรูปคลื่นไฟฟ้าที่เหมือนกับไฟบ้านที่การไฟฟ้าจ่ายมา ทำให้แรงดัน นิ่ง สะอาด และเสถียร เหมาะกับคอมพิวเตอร์ที่ต้องการระบบไฟที่เสถียร ซึ่งจะช่วยถนอมคอมพิวเตอร์ในระยะยาวได้อีกด้วย
วิธีตรวจสอบว่าปัญหาอยู่ตรงไหน?
หากคุณใช้ UPS แล้วคอมยังดับ ให้ลองตรวจสอบตามลำดับนี้:
- ตรวจเช็คความสามารถในการจ่ายไฟของ UPS โดยดูที่ VA (Volt-Ampere) และ W (Watt) ของ UPS เพียงพอกับโหลดที่เชื่อมต่อหรือไม่
- ตรวจเช็คประสิทธิภาพแบตเตอรี่ โดยใช้ระบบเฉพาะของ UPS ในแต่ละรุ่น เพื่อทดสอบประสิทธิภาพการทำงานของแบตเตอรี่
- ตรวจสอบ
ดูประเภทของ UPS:ที่ใช้งานว่าเป็นระบบ Line Interactive ประเภท Modified sine wave หรือ Pure sine wave หรือเป็นระบบ True online double conversion - ลองจำลองไฟดับ โดยการดึงปลั๊กไฟ UPS ที่ต่อกับไฟบ้านออก แล้วดูว่า UPS ทำงานได้จริงหรือไม่ หากคอมพิวเตอร์ดับ หมายความว่า UPS ที่ใช้งานอยู่ไม่สำรองไฟ
แนวทางการเลือก UPS ให้เหมาะสม
1. เลือก UPS ที่มีความสามารถในการจ่ายไฟมากกว่า 1.5 เท่าของผลรวมของกำลังไฟที่ใช้
ตัวอย่าง : ใช้คอมพิวเตอร์ทั่วไป + จอ + NAS + เราเตอร์ โดยใช้กำลังไฟรวม 250W ควรเลือกใช้ UPS ที่มีขนาด 375W ขึ้นไป เช่น รุ่น ATOM-1000I-LED (1000 VA/480 WATT)
2. เลือก UPS ที่มีความสามารถในการสำรองไฟตามความจำเป็นของผู้ใช้งาน
ตัวอย่าง : ถ้าใช้อุปกรณ์ที่มีกำลังไฟรวม 250W ต่อกับ UPS ที่มีแบตเตอรี่ 1 ก้อน จะสำรองไฟในระยะปลอดภัยได้ประมาณ 3 นาที หากผู้ใช้งานต้องการระยะเวลาสำรองไฟที่มากกว่า 10 นาที แนะนำให้ใช้ UPS ที่มีแบตเตอรี่ 2 ก้อนขึ้นไป เช่น ATOM-1000-LCD (1000 VA/600 WATT)
3. เลือกระบบ UPS ที่เหมาะสมกับอุปกรณ์ที่ใช้งาน
ตัวอย่าง : หากใช้คอมพิวเตอร์ที่มี Power supply 80+ Gold ขึ้นไป แนะนำให้ใช้ UPS ที่จ่ายไฟค่อนข้างเสถียร ในระบบ Line interactive ที่จ่ายรูปคลื่น sine wave เช่น ATOM-1500-LCD (1500 VA/900 WATT) แต่หากต้องการใช้งานได้ดีที่สุดแนะนำระบบ True online double conversion เช่น TE-1K (1000 VA/900 WATT)
เพิ่มเติม
